سبک زندگی

مارها موجوداتی مرموز هستند و با وجود آنکه اغلب مردم از آنها وحشت دارند از پر طرفدارترین جاندارانی می باشند که می خواهیم راجع به آنها اطلاعات کسب کنیم. 

تا کنون حدود 3000 گونه از این موجودات شناسایی شده اند که در این میان فقط حدود 400 گونه آنها سمی میباشند و از میان آنها فقط 50 گونه خطرناک بوده و میتوانند برای انسان مشکل ساز باشند. در ضمن باید بدانیم که مارهایی که سمی هم نیستند ممکن است شما را گاز بگیرند که در اینصورت جای هیچ نگرانی نیست. 

برای بدست آوردن ایده از میزان خطر مارها می توان به آمار مراجعه کرد، بعنوان مثال در ایالات متحده سالانه بیش از 40 هزار مورد مرگ در اثر تصادفات رانندگی وجود دارد در حالی که بر اثر مار گزیدگی بطور متوسط فقط تعداد 15 مرگ گزارش می شود. 

برای بدست آوردن ایده از میزان خطر مارها می توان به آمار مراجعه کرد، بعنوان مثال در ایالات متحده سالانه بیش از 40 هزار مورد مرگ در اثر تصادفات رانندگی وجود دارد در حالی که بر اثر مار گزیدگی بطور متوسط فقط تعداد 15 مرگ گزارش می شود. 

کجا را برای زندگی انتخاب میکنند:

این موجودات بجز در قطب جنوب تقریبا” در سایر قسمت های دنیا وجود دارند. اغلب مارها روی زمین یا زیر آن زندگی می کنند اما برخی از انواع آنها هم وجود دارند که درختان یا آب را محل زندگی خود انتخاب می کنند. کنار رودخانه ها باتلاقها نیز از جمله مکانهای مورد علاقه برای زندگی این خزندگان می باشد. گونه های جالبی از مارها در آسیای جنوب شرقی مشاهده شده است که توانایی پریدن نیز دارند و بسادگی از شاخه درختی به شاخه دیگر می پرند. 

نحوه شکار:

بزرگترین دلیل ترس مردم از مارها عدم شناخت دقیق می باشد. در این شکل مادر و فرزندی را ملاحظه می کنید که یک پیتون در دست دارند. خطر مارها را می توان به دو دسته تقسیم کرد، اول آنهایی که با سم خود می توانند باعث مشکلاتی در سیستم عصبی یا گردش خون طعمه شوند و دسته دوم آنهایی که با قدرت ماهیچه های خود می توانند طعمه را تحت فشار قرار دهند یا خفه کنند. این نوع از مارها با آرامش خیال آنقدر منتظر می مانند تا طعمه به آنها نزدیک شود و سپس در زمان مقتضی خود را به دور آن پیچیده آنقدر فشار می دهند تا جانور – یا انسان ! – از نفس کشیدن باز ایستد. در حالی که مارهای سمی پس از تزریق یا پاشیدن سم به طعمه منتظر می مانند تا طعمه از پای در آید. 

پس از ازپای در آوردن طعمه چه با سم و چه از طریق فشار دادن، از آنجایی که مارها دندان برای جویدن یا خرد کردن ندارند مجبور هستند که طعمه خود را درسته ببلعند و سپس توسط ترشحات معده آنرا هضم کنند. 

غذای مورد علاقه مارها :

با توجه به اندازه و ابعاد، یک مار عادی ممکن است انواع کرم، ات، انواع موش، انواغ تخم مرغ سایر حیوانات، قورباغه و … را بعنوان غذا برای خود انتخاب کند.اما مارهایی که جثه بزرگتری دارند ممکن حیواناتی در ابعاد خود را نیز ببلعند بعنوان مثال یک پیتون (Python) با وزن 70 کیلوگرم بسادگی می تواند یک حیوان 70 کیلوگرمی را بلعیده و هضم کند. 

تولید مثل مارها :

اغلب مارها بوسیله تخمگذاری تولید مثل میکنند. تخم مارها بسیار سفت می باشد و حالت چرم مانند دارد بگونه ای که در برخی موارد نوزادان بدون کمک مادر نمی توانند از تخم بیرون بیایند. دلیل نرم بودن پوسته تخم آن است که مارهای ماده برای حفاظت از تخم ها اغلب آنها را در بدن خود تا هنگام تولد نوزادان نگاه می دارند. جالب است بدانید که اغلب بچه مارها در قسمت جلوی سر خود به هنگام بیرون آمدن از تخم دندان خاصی دارند که به Egg Tooth معروف است و توسط آن قاعدتا” باید بتوانند پوسته تخم را پاره کنند

فرق بین مار سمی و غیر سمی :

1 – مار های سمی دارای سری مثلثی ، مردمک چشم عمودی ، دمی کوتاه و کلفت و طرز حرکت بطنی می باشند.

2 – مار های غیر سمی دارای سری گرد یا بیضی شکل ، مردمک چشم گرد و از قطر میانی بدن تا انتهای نوک دم باریک می شوند و طرز حرکتشان مستقیم و مارپیچ است .

3 – مار های سمی کبرا (که شخصا خیلی دوسشون دارم) و کفچه مار ایران کلیه مشخصات یک مار غیر سمی را دارا می باشند و فقط در حالت دفاعی مشخصه یک مار سمی را بخود می گیرند.

4 – مار های نیمه سمی کلیه مشخصات مار غیر سمی را دارا می باشند و تنها فرق آنها با مار غیر سمی دم متوسط آنها می باشد که کمی کوتاهتر از غیر سمی و کمی بلند تر از مار های سمی می باشد . (مثل یله مار و طلحه مار)

سمی ترین مار شناخته شده :

ماری که دارای قوی ترین زهر است ، نوعی مار زمینی استرالیایی است ، که طبق محاسبات انجام شده ، مقدار زهری که این مار در یک بار نیش زدن تزریق می کند برای کشتن 400 انسان کافیست . زهر ببر مار ، ده بار قوی تر از مار زنگی بر انسان اثر می گذارد .

مار سمی دیگر در استرالیا ” مار تایپان” است.این مار 3 متر طول دارد و رنگ آن قهوه ای می باشد و دارای زهری تقریبا برابر با ببر مار است.

همچنین قوی ترین زهرها به مار های دریایی نیز تعلق می گیرد . این مارها 2 متر طول دارند و اغلب در اقیانوس آرام زندگی می کنند.

افعی ایرانی (گرزه مار)

تا آنجایی که مشاهده و مطالعه شده است، مارهای بزرگ ایران در حدود 2متر هستند و مارهای کوچک از چند سانتیمتر نمی‏کنند. در ایران بیش از 21گونه مار سمی ونیمه سمی و 35گونه مار غیر سمی و بیش از 5گونه مار دریایی وجود دارد. مارهای ایران به اسامی مختلفی از جمله موارد زیر نامیده می‏شوند: افعی البرزی، افعی پلنگی، طلحه مار، یله مار، تیرمار، آلوسر، کورمار، مارشتری، مار درفشی، مار پلنگی، گرگ مار، گوند مار، لوس مار، سیاه سوجه، مار آتشی، قمچه مار، مار قیطانی، مار خالدار، کک مار، افعی زنجانی، افعی دماوندی، افعی تکابی، افعی آذربایجانی، کوتوله مار، مارگورخری، مارخاکی .

در ایران چهار گروه مار سمی به شرح زیر وجود دارد که ممکن است گزش آنها عوارض نامطلوبی به بار آورد:

1- گروه افعی‏ها (مانند افعی و گرزه مار)  2- گروه مارهای کبرا (مانند کبرا و کفچه مار)  3- گروه مارهای دریایی  4- گروه مارهای نیمه سمی .

لازم به ذکر است که معمولا مارهای غیر سمی سهم بیشتری در به وجود آوردن حوادث مارگزیدگی دارند. گزشهای خطرناک مارگزیدگی در ایران بیشتر مربوط به گروه افعی‏ها و به خصوص گزش گرزه مار یا افعی است که غالبا در چراگاهها و مناطق کشاورزی اتفاق می‏افتد.

شایع‏ترین نقاط بدن که توسط مارها مورد گزش قرار می‏گیرند، دستها و پاها هستند. بر حسب گونه مار، علایم و نشانه‏های بالینی مارگزیدگی متفاوت است. حجم مار، سن مار، مقدار تزریق سم، قدرت کشندگی سم، محل تزریق سم در بدن و فاکتورهای متفاوت دیگر در بروز تظاهرات بالینی مارگزیدگی مؤثرند. با توجه به این عوامل بسیاری از افرادی که توسط مارهای سمی گزیده می‏شوند دچار مسمومیت خفیف شده و تظاهرات بالینی قابل توجهی از خود نشان نمی‏دهند.

لازم به ذکر است که بسیاری از تظاهرات بالینی مارگزیدگی ارتباطی به آثار اختصاصی سم تزریق شده توسط مار ندارد. به طوری که تهاجم مار و فروشدن دندانها در بدن، باعث ترس و وحشت فرد مارگزیده خواهد شد و علاوه بر آن انجام بعضی از اقدامات و کمکهای اولیه ممکن است باعث تپش قلب، لرزش، برافروختگی، تعریق، احساس سنگینی، درد قفسه سینه، نفس زدن، گیجی، غش، گرفتگی و بی حسی دست و پا، بی حالی و کرختی شود، یا به عنوان مثال بستن محکم عضو مورد گزش توسط بند و غیره می‏تواند باعث تورم و تغییر رنگ عضو شود. مصرف بعضی داروهای سنتی نیز می‏تواند باعث تهوع و استفراغ شود.

به طور کلی، آثار مسمومیت با سم مار شامل:

آثار موضعی مانند: تورم، التهاب، سیاه شدن موضع گزیده شده، تاول و…

آثار عمومی مانند: تهوع، استفراغ، سر درد، فلج اعصاب، اختلالات خونی، فلج تنفس، مشکلات عضلانی، قلبی، کلیوی، و غیره است. این علایم معمولا در ظرف مدت چند دقیقه تا چند ساعت و روز اتفاق می‏افتد .

ولی گاهی ممکن است به علت واکنشهای حساسیتی نسبت به سم مار در طی مدت زمان کوتاهی اختلال هشیاری، استفراغ، دردهای شکمی، و خس خس سینه بروز کند.

توپوگرافى مارها :

یکى از عوامل تشخیص مارها شکل و مشخصات ظاهرى آنها است. در اندام مارها سه ناحیه وجود دارد ( سر ، شکم و دم ). فاصله بین انتهاى سر و قلب را گردن مى نامند. شکل مارها متفاوت و اکثرا استوانه اى شکل و قابل انبساط است. دم مارها معمولا مدور و گرد است مگر در مارهاى دریایى که داراى دمى مسطح و پهن هستند. بعضى مارها خیلى بزرک مانند بوآ و برخى کوچک که با کرمها قابل اشتباه اند. بدن مارها از پولک هایى پوشیده شده است که در قسمتهاى مختلف بدن به نامهاى مختلفى موسوم اند. دانستن تعداد ، شکل و قرار گرفتن این پولکها روى بدن ، از نظر شناسایى مارها بسیار حائز اهمیت است. این پولک ها در ناحیه سر نامهاى مختلفى دارند.

پولک ها در ناحیه بدن در قسمت بالایى بنام پولک هاى پشتى که ممکنست صاف یا تیغه دار باشند و در قسمت پائینى بنام پولک هاى شکمى و در انتهاى بدن و در انتهاى دم بنام پولک هاى سطح زیرین دم موسوم اند.

در شکل زیر روش شمارش پولکهاى سطح پشتى نشان داده شده است.

به طور کلى طرز قرار گرفتن پولک هاى ناحیه سر و بدن ، شکل مردمک چشم یعنى گرد یا بیضى یا عمودى بودن ، رفتار ، زیستگاه و منطقه پراکندگى مارها حائز اهمیت است. طول بدن مار با اندازه گیرى فاصله مابین نوک پوزه یا قسمت قدامى دهان تا انتهاى دم و طول دم از ابتداى آنال یا پولک مخرج تا انتهاى دم به حساب مى آید.

مارهاى بزرگ ایرانى تا آنجایى که مشاهده و مطالعه شده است در حدود دو مترند و مارهاى کوچک از چند سانتیمتر نمى کنند. دم مارهاى سمى معمولا کوتاه است ولى گاهى ممکن است که بلند باشد .

به طور کلى مى توان نشانى هاى مارهای سمى را چنین خلاصه نمود:

در گروه افعیها سر مثلثى شکل یا گوشه دار و از پولک هاى کوچک پوشیده شده است ، مردمک چشم عمودى و دم کوتاه است و داراى گردن مشخص هستند. در گروه الاپیده یا مارهاى کبرى معمولا سر مار به اندازه بدن و در امتداد آن قرار دارد و از پولک هاى مشخص یا قرینه که با شکل پولک هاى بدن متفاوت است پوشیده مى باشد. در حالت طبیعى ناحیه گردن کاملا مشخص نیست . مردمک چشم گرد یا بیضى و دم نستا بلند است.

تغذیه این مارها متناسب با اندازه و نوع زیستگاهشان متفاوت است، مارهای آبی که زیستگاهشان منحصرا آب نیست- از قورباغه، ماهی و حیوانات کوچکی که در مناطق جنگلی و مرطوب شمال یافت می شوند تغذیه میکنند، مارکوتوله معمولی، عمدتا ات را شکار میکند و مارهای بزرگتر، جوندگان، پرندگان کوچک، سوسمارها و مارهای دیگر را شکار می کنند، مار آبی طعمه را با دهان می گیرد، گرگ مار با مهارت دور شکار خود حلقه میزند که از دست نرود، در حالی که حلقه بستن ماردرختی و گونه مار به دورشکار به منظور انقباض و خفه کردن آن است. هشت گونه از مارهای خانواده کلو بریده سمی و بقیه غیر سمی اند، سم نیش خلفی هشت گونه از این مارها، هنگام شروع به بلعیدن طعمه و جهت بی جان کردن آن موثر واقع می شود، نیش خلفی بیشتر جهت محکم گرفتن شکار اختصاص یافته و معمولا برای کار دفاعی مورد استفاده قرار نمی گیرد.

زهر آلود شدن انسان توسط این مارها بسیار نادر است و معمولا زمانی روی می دهد که در موقع دستگیری یا اسارت با بی احتیاطی با آنها رفتار شود، البته گزش این مارها دردناک است ولی خطر مرگ ندارد.

رفتار بعضی ازمارهای این گروه از دید رفتارشناسی نیز درخور توجه است، طلحه مار با بلند کردن سرو پهن کردن پوست گردن حرکات کبری را تقلید می کند، شتر مار (که سمی نیست) درمواردی که احساس خطر میکند، ادای مارجعفری را درمی آورد، حتی از لحاظ تقلید صدای جزجزآن و با جدیت تمام، مانند افعی ها سر را برای گاز گرفتن به جلو می اندازد، واکنش مار موشخور خاوری که غیر سمی و بی آزاد است در مقابل ، بسیار کمیاب است، چون پس از برخاستن ، به طور تهدید آمیزی، خود را با جهش از هوا به طرف م پرتاب میکند.

مشخصات عمده مارها به شرح زیر است:

1- گوش خارجی ندارند.

2- انتهای قدامی زبان آنها دو شاخه است و داخل كیسه یا غدامی در دهان قرار دارد.

3- چشم آنها فاقد پلك بالایی است و پلك پائینی به طرف بالا امتداد دارد. و ضمن اتصال به كره چشم آنرا می پوشاند بنحوی كه همیشه چشم مار باز می نماید.

4- فكهای آنها بوسیله وترهای نرم به هم مربوط است . اتصال مفصلی استخوانهای دهانشان طوریست كه حركت آزاد دارند و بلع شكار را سریع و آسان می كند.

5- مارها استخوان جناغ سینه ، لكن دست و پا ندارند مگر در خانواده بوا و مارهای كرمی شكل كه فقط آثاری از آنها است و پا در اطراف آنال با نر چشان مشاهده می شود .

ساختمان داخلی و شكل ظاهری مارها :

اسكلت استخوانی مارها از چمچمه و ستون فقرات و دنده ها تشكیل می شود نامگذاری آنها تقریباً شبیه استخوانهای انسان و شبیه حیوانات می باشد.

تعداد دندانها و طرز قرار گرفتن آنها در خانواده های مختلف مارها متفاوت است . شناسایی دندانها ساده ترین و مطمئن ترین راه تشخیص و تفكیك مارهای سمی از غیر سمی است . دستگاه عصبی مارها از یك مغز كوچك و نخاع شوكی بزرگ تشكیل می شود ، قوی ترین حس مار همان لمس با زبان است كه صدا و حركات مختلف را از راه جذب ارتعاشات به استخوان گوش داخلی منتقل و ضعف بینایی را جبران می كند.

تغذیه مارها بر حسب نوع آنها از داران ، پرندگان ، قورباغه ها ، ماهیها ، مارمولكها، تخم پرندگان، كرمها و ات تامین می شود . عمل هضم به كندی صورت می گیرد و جانور به هضم تمام مواد جز ناحق ، مو و پر قادر است .

یكی از عوامل تشخیص مارها شكل و مشخصات ظاهری آنها است در اندام مارها سه ناحیه مشخص وجود دارد ( ناحیه سر ، ناحیه شكم و ناحیه دم) . فاصله بین انتهای سر و قلب را گردن می نامند . شكل مارها متفاوت و اكثراً استوانه ای شكل و قابل انبساط است . دم مارها معمولاً مدور یا گرد است مگر در مارهای دریایی كه دارای دمی مسطح و پهن هستند . بعضی مارها خیلی بزرگ مانند بوا و برخی كوچك كه با كرمها قابل اشتباه اند . بدن مارها از پولكهایی پوشیده شده است كه در قسمتهای مختلف بدن به نامهای مختلف موسوم اند . دانستن تعداد ، شكل و طرز قرار گرفتن این پولكها روی بدن ، از نظر شناسایی مارها بسیار حائز اهمیت است . طول بدن مار با اندازه گیری فاصله ما بین نوك پوزه یا قسمت قدامی دهان تا انتهای دم و دم از ابتدای آنال یا پولك مخرج تا انتهای دم به حساب می آید .

مارهای بزرگ ایران تا آنجایی كه مشاهده و مطالعه شده است در حدود دو مترند و مارهای كوچك از چند سانتیمتر معمولاً كوتاه است ولی گاهی هم ممكن است كه بلند باشد . بطور كلی می توان نشانیهای مارهای سمی را چنین خلاصه نمود:

در گروه افعیها سر مثلثی شكل یا گوشه دار و از پولكهای كوچك پوشیده است مردمك چشم عمودی و دم كوتاه است و دارای گردن مشخص است و در گروه الا پیده یا مارهای كبرا معمولاً سه مار به اندازه بدن و در امتداد آن قرار دارد و از پولكهای مشخص یا قرنیه كه با شكل پولكهای بدن متفاوت است پوشیده می باشد . در حالت طبیعی ناحیه گردن كاملاً مشخص نیست و مردمك چشم گرد یا بیضی و دم نسبتاً بلند است .

در مارهای نیمه سمی یا اوپیستوگلیفا كم و بیش شبیه مارهای گروه الاپیده یا كبری می باشد ولی دندانهای سمی در قسمت حلقی دهان قرار دارد و بندرت گزش آنها باعث مرگ می شود . اما در مارهای دریایی كه فقط در خلیج فارس دیده می شوند سر كوچك است و در امتداد بدن قرار دارد ، دم پهن است و به حركت مار در آب كمك می كند . تمام مارهای دریایی سمی هستند و رنگ بدن مارها متفاوت است گاهی یكنواخت و ساده و گاهی از خطوط و نقوشی كه در انواع مختلف مارها متفاوت است توام می باشد .

با مطالعه طرز زندگی مارها و شناخت آب و هوا و شرایط اقلیمی هر منطقه در فصول مختلف سال ، می تو ان حدس زد كه چه نوع مارهایی در مناطق مختلف زندگی می كنند ، مارها را از نظر محل زندگی به دو دسته زمینی و دریایی تقسیم می كنند .

مارهای زمینی اغلب در بیابانها، دشتها ، كوهستانها و لای بته ها ، زیر تخته سنگها و داخل حفره ها و یا روی درختها و گاهی در باتلاقها یا در آب رودخانه ها زندگی می كنند .

مارها اغلب جاهای آرام و ساكت را برای زندگی انتخاب می كنند ، در فصل بهار و تابستان كه دوران فعالیت و جنبش آنهاست به شكار می پردازند و در فصل زمستان سستی و رخوت پیدا می كنند و به اصطلاح به خواب زمستانی می روند . پوست اندازی یكی از شرایط و عوامل ادامه زندگی مارها است كه در اثر آن نشاط و سلامت خود را حفظ می كنند . این عمل در فصل مناسب یك یا دوبار انجام می شود .

از شكل ظاهری دم تا حدی می توان جنس مار را تعیین كرد . مارهایی كه دمشان بتدریج باریك می شود ماده و آنهایی كه دمشان باریك می شود ، نر هستند . البته با بازرسی آنال یا مخرج مار و مشاهده آلت تناسلی این تشخیص تكمیل می گردد.

حركت مارهای سمی بطئی است در حالی كه مارهای نیمه سمی مانند مارهای غیر سمی غالباً سریع و چابك هستند . معمولاً مارها به طور مارپیچ حركت می كنند .مارها معمولاً شناگران خوبی هستند و می توانند مدت نسبتاً زیادی را در زیر آب بمانند این خصوصیت گاهی موجب اشتباه آنها با مارهای آبی می شود . قدرت پرش یا جهش مار معمولاً یك سوم طول آن است . چه این پرش در جریان شدید یا از نقطه مرتفعی انجام شود ممكن است به چند متر برسد .

نحوه گزش مار :

اغلب مارها موقعی كه بترسند برای دفاع از خود حمله كرده و بوسیله دندانهای سمی یا فن Fang سم خود را به شكار تزریق می كنند . مقدار كشنده سم مار برای انسان متغییر است و بستگی به میزان ترشح سم نوع و جثه مار و همچنین خواص سمی آن دارد. معمولاً مارهای غیر سمی سهم بیشتری در بوجود آوردن حوادث مارگزیدگی دارند . سم مار از یك ماده پروتئینی با خواص آتریمی متفاوتی است كه در غدد و كیسه های مخصوص ساخته و ذخیره می گردد . 90 تا 92 درصد وزن خشك سم مار حاوی بیش از یك توكسین اصلی است .

بطور خلاصه می توان گفت كه سم مار ممكن است حاوی فاكتورهای نروتوكسین ، پروتئولیتیك ، همولیتیك ، انعقاد كننده خون، ، كولیتسترازها ، هیالوروئیدازها ، امنیواسید اكسیداز و آتریمهای دیگر باشد . علت مرگ معمولاً توقف تنفس بعلت فلج عضلات تنفسی است كه ممكن است حتی در كمتر از 30 دقیقه از گزش اتفاق افتد و دیگر بیماران بعلت عوارض مسمومیت مراكز عصبی در حالت اغما و بیهوشی
می میرند .

تعبیر خواب مار

اقدامات كلی در مورد هر مار گزیده :

پس از گزش مار و بروز علائم مسمومیت باید از اعمال زیر برای درمان بیمار انجام گیرد:

1- جلوگیری از نفوذ و جذب باقیمانده سم

2- خارج كردن سم از محل گزش

3- خنثی كردن سم

4- تسكین عوارض سم

5- جلوگیری از عفونتهای ثانویه

سرم مارگزیدگی :

سرم ضد مارگزیدگی به مواردی اطلاق می شود كه خاصیت خنثی كننده سم مار را داشته باشد . این سرم كم و بیش هترولوگ است و با ایمن سازی جبران بر ضد سموم مار تهیه می گردد.

سرمهای مارگزیدگی ساخت ایران به روش آنزایماتیك یا هضم باپپسین و فراكسیونه كردن با سولفات آلومینوم تصفیه و تغلیظ می گردد . این سرم حاوی اندكی است . سرم ضد مارگزیدگی ساخت ایران به آنزایماتیك یا هضم تهیه شده نام های مختلفی دارد . سرم های موجود در ایران كه ساخت انستیتو رازی می باشد بصورت آمپولهای 10 سانتی متر مكعبی آنتی ونوم همراه با دستورالعمل و تاریخ مصرف 6 می شود . این سرم بر ضد شش نوع افعی (گرزه مار- مار شاخدار- مار جعفری- افعی دماوندی- افعی زنجانی- افعی قفقازی و یك نوع كبری ایران یا كفچه مار است )

پشت الماسی غربی 

اکثر مار مارگزیدگیهای منجر به مرگ در آمریکای شمالی ، در اثر گزش این مار زنگی می باشد. مار پشت الماسی غربی ، همچون مارهای زنگی دیگر در انتهای دمش عضو جغجغه مانندی دارد که برای ترساندن و فرار دادن حیوانات مهاجم آنرا تکان می دهد. 

اسم علمی : کروتالوس اتراکس 

اندازه : تا 1\2 متر (7پا(

محل زیست : کویر، چمنزارها 

پراکندگی : جنوب و غرب آمریکا 

نحوه تولید مثل : ماده در هر زایمان در حدود 12 نوزاد به دنیا می آورد. 

رژیم غذایی : عمدتاَ جوندگان و پرندگان

پیتون فرشی

این مار استرالیایی ، در شب به شکار می پردازد .او با کمین کردن بر روی زمین یا روی درخت طعمه خود را غافلگیر می سازد. پیتونهای فرشی بدنشان از دیگر پیتونها کشیده تر است و دارای دمی گیر کننده هستند که می توانند با آن شاخه را محکم بگیرند . آنها از حیوانات کوچک تغذیه می کنند و بجای فشار دادن شکار عموماَ با گاز گرفتن شکار خود را از پا در می آورند. 

اسم علمی : مارلیا ارگس 

اندازه : قد تا 6/3 متر (11پا)

محل زیست : جنگلها ، تیغستانها ، معمولاَ نزدیک آبها 

پراکندگی : استرالیا ، گینه نو 

نحوه تولید مثل : ماده در حدود 40 تخم می گذارد و بعد روی آنها می خوابد. 

رژیم غذایی : پرندگان ، داران کوچک.

مامبای سبز شرقی

این مارمامبای سبز شرقی بسیار خطرناک ، یکی از تعداد نمونه هایی می باشد که خود را با زندگی بر روی شاخه های درختان سازگار کرده است . او یک صعود کننده حرفه ای می باشد و دارای بدنی سبز رنگ است که او را به خوبی در لابلای شاخه های درختان استتار می کند. این مار از مارمولکها و بعضی پرندگان کوچک تغذیه می کند. این مارمامبا بوسیله پیچاندن دمش به دور یک شاخه و پرت کردن بدن و سرش به سمت جلو به دیگران حمله می کند. 

اسم علمی : دیندراسپس انگاستیپس 

اندازه: قد تا 8/1 متر(6پا)

محل زیست : درختان ، بیشه زارهای درون چمنزارها 

پراکندگی : شرق و جنوب آفریقا 

نحوه تولید مثل : ماده در حدود 12 تخم در سوراخ های زمین یا در تنه درختان مرده می ریزد. بعد از تقریباَ 20 هفته نوزادان از تخم بیرون می آیند. 

رژیم غذایی : مارمولکها و پرندگان

مار آبی زیتونی 

مانند مارهای آبی دیگر ، مار ابی زیتونی ، دمی پهن دارد که از آن برای جلو راندن خود در اب استفاده می کند . او از ماهی تغذیه می کند و سمی فوق العاده کشنده دارد که می تواند در عرض چند ثانیه طعمه اش را از پا در آورد . مارهای آبی هوا تنفس می کنند و مجبورند در فواصلی معین به سطح آب بیایند. 

اسم علمی : آیپیوسوروس لائویس 
اندازه : قد تا 5/1 متر (5پا)

محل زیست : صخره های مرجانی ، آبهای کم عمق 

پراکندگی : اقیانوس هند ، غرب اقیانوس ارام 

نحوه تولید مثل : ماده زایمان می کند و هر بار تا 6 نوزاد به دنیا می آورد. 

رژیم غذایی : ماهی

بویاکانینا

این مار زیبای رنگی دارای یک دم انعطاف پذیر برای گیردادن به شاخه های درختان ، می باشد و بیشترعمر خود را روی درختان می گذراند . به جای آنکه به دنبال طعمه اش جستجو کند ، خود را به دور شاخه درخت می پیچد و منتظر می ماند تا حیوانات کوچک در دسترس او قرار گیرند . این مار هم مثل مارهای بوای دیگر ، سمی نیست. 

اسم علمی : بویاکانینا 

اندازه : قد تا 8/1 متر (6پا)

محل زیست : جنگلهای بارانی استوایی 

پراکندگی : نواحی استوایی امریکای جنوبی 

نحوه تولید مثل : نوزادان به محض انجام تخم ریزی از پوسته نازک تخمها بیرون می آیند. 

رژیم غذایی : داران کوچک ، پرندگان و مارمولکها

راه های مقابله با مار

• اسپری دافع مار: اغلب دافع مناسب برای مار نیز هست
• علف کش : علف کش ها باعث از بین رفتن گیاهان هرز اطراف حوضچه شده و مانع تولید مثل مار و در نتیجه کاهش جمعیت آنها می گردد
• اسپری اسید سیتریک : 600گرم اسید سیتریک خشک را در 4 لیتر آب حل کرده و توسط دستگاه سم پاش مستقیماً روی مار اسپری نمایید این کار باعث سوزش در ناحیه پوست جانور می گردد.
• نمک پاشی : به محض تماس با انگشتان مار عامل سوزش گردیده و باعث دور شدن جانور از محیط می گردد.
• استفاده از کافئین : عامل دور کننده مار از محیط پرورش است
• اسپری آب آهک : با استفاده از دستگاه سم پاش در اطراف حوضچه انجام گرفته که باعث از بین رفتن بچه مار ها و عامل مهم در ضد عفونی است.
• تله موش: استفاده از تله موش: یکی از راههاست.
• توری پروانه: استفاده از توری پروانه : برای انتقال مار و یا نوزاد مار به نقطه ای دیگر.
• ه کش: استفاده از ه کش : با از بین بردن ات منبع غذایی آنها از بین رفته در نتیجه باعث کاهش جمعیت میگردد.
• علف زنی: از بین بردن علفهای هرز و هرنوع آوار : علف های هرز،درختچه ها ، گیاهان انبوه ،هرنوع آوار ، چمن های بلند ،گلدانهای خالی ، چوب های قدیمی و یا هر ساختار دیگری که ممکن است محل تاریک و مرطوبی برای مخفی شدن مار ها ایجاد کند را از میان بردارید.
• نور چراغ: خاموش کردن نور اطراف حوضچه های پرورش: نور جاذب ات و ات جاذب مار است.
• حصار توری: حصارکشی : استفاده از حصار های توری در اطراف حوضچه به صورتی که بالای آن خمیده به سمت بیرون باشد و قسمت پایین حداقل 20 سانت داخل خاک مدفون شده باشد.
• نفتالین: استفاده از نفتالین در اطراف حصار باعث دور شدن مار ها می گردد.
• نابود کردن مار: حذف فیزیکی مار: آخرین کار از بین بردن مار به هر طریق ممکن است در این امر استفاده از تفنگ های بادی بسیار موثر است.
• استفاده از تله چسب
• استفاده از تور مارگیری
• حذف مواد غذایی مارها : از بین بردن قورباغه ها !!
• استفاده از نفتالین به همراه گوگرد کریستالی
• استفاده از پارچه آغشته به آمونیاک ، موی انسان !! ، ادرار روباه !!